Het ontwerpen was ontzettend leuk én tijdrovend. Van de zomer heb ik daar enkele maanden over gedaan. Eerst heb ik mij beperkt tot de kruinlaag en de hagen van de achterste 600m2 van het perceel (Ontwerp – de grond). Het hele boek van Crawford heb ik doorgenomen en eerst een grove wensenlijst gemaakt. Toen ben ik naarstig op zoek gegaan naar een digitale manier om te ontwerpen, maar ik kon daar niets vinden dat gratis was én makkelijk in gebruik is. Crawford adviseerde om op karton op schaal een ontwerp te maken. Daarmee kan je makkelijk schuiven en het was ouderwets gezellig om dit te doen. Met een passer heb ik de boom kruinen op schaal gemaakt, de hagen als rechthoeken uitgeknipt en onder de kartonnetjes van die witte plak-kneed-dingen gebruikt. Werkte eigenlijk erg goed. Dit is het eindresultaat:
Klik op een foto voor een betere weergave en zoom daarna in om meer details te kunnen zien.
Per boom schreef ik de volgende gegevens op het rondje zodat die in één oogopslag zichtbaar zijn:
- Naam
- BV(bladverliezend) of WG (wintergroen)
- Klimaatzone
- Zon wensen
- Schaduwtolerantie
- Verwachte maximale hoogte
- Verwachte maximale breedte van de kruin
- Knotten als er geknot gaat worden
- Oppervlakte kruin (om de stikstofbindende gewassen naar verhouding in te schatten)
- roze of groene stip. Groen is stikstofbindend. Één roze stip is matig productief, twee roze stippen is hoog productief
De breedte van de kruin te weten te komen is een uitdaging als je het gewas niet kent. Niet altijd is bekend of het een enkele stam wordt of een struik. Een combinatie kan ook. Het kan afhankelijk zijn van je snoeiwensen (zo min mogelijk), maar ook of het gewas geënt is. Van sommige gewassen is het heel duidelijk, maar van veel ook weer niet. Dat was best een flinke zoektocht.
De afstand tussen de kruinen pakte ik eerst heel technisch aan door de formule in het boek van Crawford toe te passen. Daardoor krijg je al snel een gevoel hoe die afstand er visueel uit gaat zien en ben ik snel overgestapt naar visueel kijken of er genoeg ruimte tussen de kruinen zit. In de formule zit ook een breed bereik over welke afstand nodig is.
De plaats waar welke boom komt is mij gelukt door de bomen te sorteren op hoogte. In het noorden de hoge bomen. Waar de zon opkomt en draait naar het westen de lagere bomen. Avondzon is belangrijker dan je zou denken. Daarover staat een interessant stuk in het boek van Crawford: “Nu zou je kunnen denken dat zonlicht in de ochtend en zonlicht in de avond evenveel waard is voor een plant die licht nodig heeft als energiebron, maar dit is niet het geval. Omdat de luchttemperatuur ’s ochtends lager ligt, is fotosynthese veel minder efficiënt dan in de namiddag of avond, wanneer de temperaturen gewoonlijk hoger zijn. Middag- of avondzon is veel waardevoller dan ochtendzon, vooral in een gematigd klimaat waar de ochtenden fris zijn.”
Het is dus een enorme (leuke) puzzel waar je wat wilt planten. Met bovenstaande in gedachten heb ik dus bomen die veel licht nodig hebben toch in het westen kunnen plaatsen. Op een gegeven moment hield ik de bomen die van schaduw houden over en die heb ik geplaatst op de schaduwplekken die overbleven, rekening houdend met de hoogte uiteraard. Dit laatste telt vooral voor de haag aan de linkerkant van mijn perceel. In Excel heb ik een lijst gemaakt met belangrijke informatie van de gewassen. Op die manier had ik ook de licht- en schaduwwensen in een overzicht, maar ook vooral wanneer wat bloeit om een goed bedekte bloeiboog jaarrond te krijgen.
Aan de linker- en bovenkant van het perceel bevinden zich greppels tussen mijn grond en die van de boer. Ze dienen als irrigatie voor het boerenland. Inmiddels zijn ze al erg dichtgegroeid, de boer zie ik ze nooit uitgraven. Als het lang en hard regent zie ik dat er wel water in komt te staan. Voor zover ik weet zijn ze niet aangesloten op duikers. Deze greppels zijn respectievelijk twee en 2,5 meter breed. In het ontwerp heb ik er rekening mee gehouden dat een gewas die vier meter breed wordt op de grens van de greppel aangeplant kan worden. Op die manier benut ik de ruimte van de greppel die toch niet gebruikt wordt in de 12 jaar dat ik al woon op dit perceel.